EGZAMIN MATURALNY
przepustką do sukcesu osobistego i zdobycia wymarzonego zawodu

JAK POKONAĆ TRUDY I WYZWANIA?
opieka psychologiczno-pedagogiczna radzi

O uczeniu się i powtarzaniu należy myśleć przez cały rok. Na początku roku warto przygotować harmonogram powtórek z hierarchią przedmiotów i zagadnień. Może warto zaplanować wspólne powtórki ze znajomymi? Warto na pewno stosować znane i wymyślone przez samego ucznia techniki ułatwiające zapamiętywanie, słowa klucze, haki myślowe. Na pewno ważna jest także organizacja czasu, która umożliwia odpoczynek – rzadko zdarzają się szczęśliwcy, dla których nauka jest pasją, dlatego należy ją jak najbardziej uprzyjemnić! Zamiast się zmuszać do nauki, trzeba znaleźć takie zachęty, które sprawią, że stanie się ona przyjemna, np. Trudności traktować jak wyzwanie, zapewnić sobie towarzystwo w nauce, kreatywnie budować techniki mnemotechniczne. Swoim czasem trzeba zarządzać! W dobrym planowaniu ważne są rozkłady zajęć również po to, by zapobiec przewidywalnym kryzysom i atakom paniki.

EGZAMIN JAKO SYTUACJA TRUDNA

Egzamin maturalny, przez swą funkcję różnicującą (rekrutacja na wyższą uczelnię), jest wydarzeniem bardzo stresującym. Stres w sytuacji egzaminacyjnej jest rzeczą naturalną, ważne jest, by nie był destabilizujący i by umieć wykorzystać jego pozytywne działanie. Łagodny stres może się przydać, gdyż pobudza koncentrację, natomiast nadmierny stres zaburza koncentrację i pamięć, może blokować nasze mówienie i myślenie. W tej sytuacjiw biologicznej reakcji walku lub ucieczki, mówienie może być utrudnione – szybkie bicie serca, przyspieszony puls, szybki oddech, zasychanie w gardle
i mętlik w głowie to tylko niektóre objawy nadmiernego stresu.

Oddychanie, obok fonacji i artykulacji, jest podstawowym elementem emisji głosu, jest siłą nośną mowy. Większe zużycie powietrza do funkcji życiowych powoduje jego mniejszą ilość do mówienia. Niedobór powietrza oraz usztywnienie mięśni, w tym także artykulacyjnych, utrudnia tworzenie i prowadzenie dźwięku. Dlatego warto nauczyć się oddychać z wiekszym wykorzystaniem przepony, co daje pogłębienie oddechu i wiekszy zapas powietrza do mówienia. Warto też nauczyć się relaksacji poszczególnych partii mięśni, w tym także mięśni artykulacyjnych. Przygotowując się do egzaminu ustnego, należy pamiętać, że mówca jest postrzegany całościowo. Ważne jest zatem nie tylko to, co mówi, ale i jak mówi. Dobra dykcja, odpowiednie natężenie głosy, właściwe tempo mówienia, właściwy akcent wyrazowy i zdaniowy, intonacja, odpowiedni rytm oddechowy to elementy wpływające na wyrazistość mówienia. Warto zwrócić uwagę, że w sytuacji stresu powinniśmy zwolnić tempo mówienia, mimo że napięcie powoduje chęć jego przyspieszenia.


STRATEGIA DZIAŁAŃ PRZYGOTOWAWCZYCH

Walkę ze stresem egzaminacyjnym warto rozpocząć na długo przed egzaminem. Warto wyrobić sobie poczucie kontroli nad sytuacją, która jest nieuchronna – trzeba się z nią zmierzyć! Oczywiście pierwszym i długotrwałym działaniem jest merytoryczne przygotowanie się z zakresu egzaminu opisanego w standardach wymagań egzaminacyjnych i w informatorze maturalnym. W roku zdawania egzaminu ważny jest harmonogram egzaminów ogłoszony przez dyrektora CKE. Oto kilka uwag, którymi możemy podzielić się z uczniami:

Należy zapoznać się z podstawowymi informacjami:

-    jakie są najważniejsze terminy w dokonywaniu wyborów maturalnych;
-    kiedy odbędą się egzaminy;
-    kiedy będą egzaminy próbne;
-    skąd można uzyskać arkusze maturalne z poprzednich lat;
-    skąd można pozyskać informatory przedmiotowe.

W miarę zbliżania się terminu warto poczynić przygotowania szczegółowe:
-    uporządkować materiały i notatki,
-    oddzieić to, co niezbędne, od tego, co dodatkowe,
-    streścić notatki w najważniejszych punktach, stosując schematy, tabele, odsyłacze,
-    przygotować fiszki z informacjami, które odsyłają do głównych zagadnień i kręgów tematycznych.

Należy też sprawdzić stan swojej wiedzy m.in. przez:
-    rozwiązywanie arkuszy maturalnych z lat poprzednich,
-    wielokrotne utrwalanie (zapisywanie lub nagrywanie) zagadnień sprawiających problemy,
-    analizawanie arkuszy maturalnych z lat poprzednich, trzeba pamiętać, że każde zagadnienie wiąże się z określonym obszarem wiedzy; trzeba odkryć ten związek i zastanowić się, do jakiej problematyki nawiązuje pytanie,
-    szukanie prawidłowości w zadawanych pytaniach konieczne jest sięganie w tym celu również do informatora maturalnego,
-    wracanie do tego, czego już się uczyło, i redukowanie materiału do krótkich, łatwych do zapamiętania haseł
-    zadawanie sobie pytania: jak moge wykorzystać to, co już wiem, przy okazji odpowiedzi na inne pytania?

Zawsze warto, a tydzień przed egazminem należy:
-    pić dużo wody, aby uniknąć odwodnienia,
-    zdrowo odżywiać organizm, odstarczać niezbędnych substancji odżywczych – oszczędzić mu kawy, dymu, alkoholu i chemii,
-    robić coś, co wymaga zużycia energii (nadmiaru adrenaliny): spacerować, pływać, biegać, posprzątać pokój, itp.,
-    starć się codziennie odprężać, aby zachować jasność umysłu, i skupiać myśli,
-    zostawiać sobie codziennie odrobinę czasu na odpoczynek lub „leniuchowanie”,
-    sprawdzać pamięć i rozumienie informacji głównych,
-    unikać ludzi, którzy onieśmielają, zbyt pewnych siebie lub zbyt łatwo wpadających w popłoch.

Wieczorem, w przeddzień egzaminu należy:
-    przygotować wszystko, co potrzebne: legitymację, długopisy, linijkę i inne dozwolone przybory,
-    przypomnieć sobie, czego nie wolno wnosić na salę egzaminacyją,
-    zjeść lekką kolacje,
-    wziąć długą, gorącą kąpiel,
-    dobrze się wyspać.

W dniu egzaminu należy:
-    zjeść śniadanie, by nie utacić energii, najlepsze są wolno wyzwalające sie węglowodany (np. Pieczywo czy kasze)
-    przeznaczyć dużo czasu na dojazd, by nie stresować się zagrożeniem spóźnienia,
-    pamietać, że wynik egzaminu można poprawiać.

CO PORADZIĆ NA PUSTKĘ W GŁOWIE?

Złotej recepty nie ma, ale…
-    Warto skupić się na rzeczywistym zrozumieniu zadania: Co mam zrobić? W jaki sposób? W jakich warunkach? Na podstawie czego?

Jedno z zadań maturalnych z języka polskiego w 2006 roku brzmiało:
Charakteryzując Makbeta na podstawie danych fragmentów dramatu Szekspira, określ, na czym polega tragizm postaci I porównaj go z tragizmem bohatera za znanego Ci dramatu antycznego.

Co mam zrobić? Szukam czasowników określających czynności: określ, porównaj (co?) tragizm Makbeta z tragizmem znanego, dowolnego bohatera dramatu antycznego, (w jaki sposób?) charakteryzując (na podstawie czego?) na podstawie danych fragmentów. Wiem, co mam zrobić, w jaki sposób, na bazie jakiego materiału. Tak prowadzona analiza zadania pozwala na jego lepsze zrozumienie, precyzję odpowiedzi i… uspokaja nerwy.

-    Warto pisać, notować w brudnopisie wszystkie myśli, które przychodza do głowy w związku z pytaniem.
-    W zadaniach otwartych, szczególnie w wypracowaniach, pomocne moga być pytania typu: kto? Kiedy? Co? jak?
-    Należy pamiętać, że w dłuższych wypowiedziach (a takie są przecież nie tylko na maturze z języka polskiego, wypracowania są również w arkuszach z wos-u czy historii) konieczne jest struktura, organizacja, dowody i jasna linia wywodu.
-    Jesli jest problem z odpowiedzią, nie należy zatrzymywać się przy zadaniu i przypominać sobie za wszelką cenę, należy przejść do zadania następnego, trudniejsze zostawiając na póżniej.



ZALECANA LEKTURA

Wybrane propozycje lekturowe mogą być rozwinięciem zagadnień proponowanych w artykule. Zawierają scenariusze działań przydatnych w sytuacjach przed egzaminacyjnych.

1)    Bocheńska K., Sztuka retoryki. Uczeń w roli mówcy, WSiP, Warszawa 2005.
2)    Cooper J.P., Sprawne porozumiewanie się. 114 scenariuszy ćwiczeń mówienia i słuchania, Wydawnictwa CODN, Warszawa 2002.
3)    Cottrell S., Podręcznik umiejętności studiowania, Zyski I S-ka, Poznań 2007.
4)    Dryden G. Vos J., Rewolucja w uczeniu. Chcesz myśleć sprawniej niż inni?, Zysk I S-ka, Poznań 2003
5)    Schenk Ch., Relaksacja – Sposób na stres, Wydawnictwo J&BF, Warszawa 1996.

PRZYDATNE ADRESY I STRONY INTERNETOWE

Podstawowym źródłem informacji o egzaminach zawenętrznych jest Centralna Kommisja Egzaminacyjna w Warszawie oraz okręgowe komisje egzaminacyjne. W Polsce jest osiem komisji regionalnych odpowiedzialnych za przeprowadzenie i sprawdzanie egzaminów w regionie. Na stronach CKE i OKE zawsze można znaleźć obowiązujące akty prawne, akualne, określone rozporządzeniem komunikaty maturalne, dotyczące m.in. harmonogramu egzaminów, dostosowania warunków egzaminów dla uczniów z niepełnosprawnościami, dopuszczalnych przyborów i pomocy na egzaminie maturalnym. Na stronach tych można również znależć materiały pomocnicze dla uczniów i do pracy z uczniami. Bardzo cenną pomocą są informatory przedmiotowe oraz biuletyny maturalne cykliczne przez CKE.

CKE I OKE – dane adresowe

Centralna Komisja Egzaminacyjna
Ul. Łucka 11, 00-842 Warszawa
Tel. 022 656 38 00
Fax 022  656 37 57
www.cke.edu.pl, Ten adres email jest ukrywany przed spamerami, włącz obsługę JavaScript w przeglądarce, by go zobaczyć


Okręgowa Komicja Egzaminacyjna w Krakowie
Ul. Focha 39. 30-119 Kraków
Tel. 012 618 12 01/02/03
Fax 427 28 45
www.oke.krakow.pl, Ten adres email jest ukrywany przed spamerami, włącz obsługę JavaScript w przeglądarce, by go zobaczyć


PROPOZYCJA ANKIETY DLA UCZNIÓW PRZYGOTOWUJĄCYCH SIE DO EGZAMINÓW MATURALNYCH

W przypadku każdej z wymienionych poniżej dziedzin podaj przynajmniej jedną sugestię zmiany dla poprawienia własnej nauki.

1. Czy robię to dla siebie?
2. Czy dobrze znam swoja motywacje do udziału w  tych zajęciach (uczenia sie tego przedmiotu)?
3. Czy zastanawiałem się, co można zrobić, żeby moje uczenie się było ciekawsze?
4. Czy zastanawiałem się, co można zrobić, żeby nauka była możliwie najprzyjemniejsza?
5. Czy moje oczekiwania są realistyczne?
6. Czy robię wszystko krok po kroku?
7. Czy stawiam sobie cele możliwe do ogarnięcia?
8. Czy robię sobie przerwy, jem, odpoczywam i spię?
9. Czy wybieram konkretne aspekty nauki, które chciałbym dzisiaj poprawić (a inne zostawiam na później)?
10. Czy znalazłem się we właściwym miejscu?
11. Gdzie (w jakim miejscu) praca idzie mi dobrze?
12. Czy mam dobra powierzchnię, na której mogę pisać?
13. Czy jest mi wygodnie?
14. Czy mam dobre oświetlenie i wetylację?
15. Czy mam potrzebne wyposażenie?
16. Czy raczej nikt mi nie przeszkadza?
17. Czy pracuję o odpowiedniej porze?
18. Czy o tej porze dnia pracuję wydajnie?
19. Czy to najlepsza pora na to zajęcie?
20. Czy wykonuje napierw ważniejsze zadania?
21. Czy zdaję sobie sprawę, co mnie rozprasza?
22. Czy wiem, jakich pretekstów używam, kiedy chcę odwlec rozpoczęcie pracy (najpierm muszę jeszcze…)?
23. Czy znam słabości, które odwracają moją uwagę (np. Kawa, szybie telefony, pogaduszki)?
24. Czy robię coś, aby uniknąć odwrócenia uwagi?
25. Czy kreatywnie wykorzystuję sytuację, które mnie rozpraszają?

Każde z powyższych pytań otwiera drogę do pracy nad zmianą nieefektywnych nawyków. Rozwinięcie każdego zagadnienia, łącznie z propozycjami ankiet i scenariuszami działań, można znaleźć w Podręczniu umiejętności studiowania Stelli Cottrell.